Bu Sayfada Bulabilecekleriniz
Üretim kavramı dar anlamıyla toprağın işlenerek ürün elde edilmesi şeklinde tanımlanabilir. Bunun yanı sıra bir fabrikada emek, sermaye ve hammaddenin birleştirmesi ile yeni bir ürün elde edilmesi şeklinde de tanımlanabilir. Bu mal ve hizmetlerin üreticiye olan maliyetlerinin hesaplanması için de Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) kullanılır.
Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) ülkemizde Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından her yıl açıklanan enflasyon değerinin belirlenmesi için kullanılır. Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) değerinin belirlenmesinde ısınma (kömür ve doğalgaz) petrol, maden grubu, gıda ve içecek grubu, tütün ürünleri, tekstil ürünleri ve ulaşım giderlerinin üretim maliyetleri esas alınır.
Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) Nedir?
Üretici fiyat endeksi (ÜFE), üretilen toplam mal ve hizmetin, üretici satış fiyatlarının belirlenmesinde kullanılan endekstir. Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) belirlenirken belirli bir dönemde oluşan değişiklikler esas alınır. ÜFE aylık ya da yıllık enflasyon değerinin belirlenmesi için kullanılır. Üretici Fiyat Endeksini hesaplamak için bazı parametreler bulunur.
Bu parametreler;
- Isınma
- Barınma
- Beslenme
- Giyinme
- Ulaşım
- Eğitim
gibi mal ve hizmetlerin üreticiye olan maliyetleri kullanılarak hesaplanmasıdır.
Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) Nasıl Hesaplanır?
Üretici Fiyat Endeksi; kömür, petrol, doğalgaz, maden grubu, gıda ve içecek grubu, tütün ürünleri, tekstil ürünleri, kağıt ürünleri, kimyasal maddeler, mobilya, ulaşım araçları, elektrik üretim ve dağıtım grubu, elektrikli aletler gibi birçok mal ve hizmetin üreticiye olan maliyetinin belirli bir dönem içinde hesaplanması ile belirlenir. Ancak bu ürünlerin vergiler hariç değerleri esas alınır.
Ülkemizde hizmet veren Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından halka sunulan Üretici Fiyat Endeksinde (ÜFE) üç yarı endeks değeri kullanılmaktadır. Bu endeks değerinin sanayi ürünleri için Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi ve Yurt Dışı Üretici Fiyat Endeksidir. Tarım ürünleri için ise Tarım Ürünleri Üretici Fiyat Endeksi kullanılmaktadır.
Üç ayrı endeks olarak hesaplanan veriler mevzuatta yapılan değişiklik ile Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) adı altında tek bir endeks olarak hesaplanmaya başlanmıştır. Üretici Fiyat Endeksi cari üretici fiyatları yeni fiyat referans dönemi olarak alınan bir önceki aralık ayının fiyatlarına bölünür. Ardından zincirleme değerler aralık ayının belirlenen endeks veri ile çarpılarak sonuç bulunur.
Örneğin; 2022 yılının şubat ayında kremalı bisküvinin toptan fiyatı 100 TL olarak belirlenmiştir. 2021 yılında ise kremalı bisküvinin toptan fiyatı 60 TL’dir. Buna göre; ( 100 x 12 / 60 x 12 ) x 100 = 166 olarak bulunur. 2022 yılı şubat ayı endeks değeri 166 olarak belirlenmiştir.
Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) nedir?
Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE), tüketiciler tarafından satın alınan ürün ya da hizmetlerin fiyatlarındaki ortalama değişiklikleri gösteren endeks olarak tanımlanır. Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) yıllık enflasyon değerinin belirlenmesinde kullanılan ölçütler tüketicilere olana maliyetleri doğrudan etkiler.
Tüketici Fiyat Endeksinin (TÜFE) hesaplanmasında bazı parametreler kullanılır. Bu parametreler; gıda ve alkolsüz içecek grubu, alkollü içecek ve tütün, tekstil, konut, ev eşyası, sağlık, ulaşım, iletişim, eğlence ve kültür, eğitim, kağıt ve kağıt ürünleri çeşitli mal ve hizmetlerin tüketicilere olan maliyetlerinin kullanılarak hesaplanması olarak tanımlanır.
ÜFE ve TÜFE’nin Farkı Nedir?
ÜFE ve TÜFE arasında fark, Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) üretilen mal ve hizmeti, Tüketici Fiyatı Endeksi (TÜFE) tüketilen mal ve hizmeti belirlenen dönemlerdeki fiyat değişikliklerini göstermesidir. Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) ve Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) özel kapsamlı fiyat endekslerinin mal ve hizmet grubunun bir sepet dahilinde oluşturması ile aylara veya yıllara göre endeksi olarak tanımlanır.
ÜFE fiyatları yükseldikçe TÜFE’ye de olumsuz etkisi olmaktadır. Yani TÜFE rakamlarını da yükseltmektedir. Bu nedenle ÜFE ile TÜFE arasında doğru orantılı bir hareket olduğu söylenebilir. Diğer şartlar sabitken ikisi de genellikle aynı yönde hareket etmektedir. Burada belirleyici ise TÜFE rakamlarından ziyade ÜFE rakamları olmaktadır.
Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) TÜFE’yi Nasıl Etkiler?
Üretici Fiyat Endeksi ve Tüketici Fiyat Endeksi arasında belirlenen farkın yanı sıra bu kavramların birbirlerine olan etkileri mevcuttur. Bu etki Üretici Fiyat Endeksinde (ÜFE) görülen artışların belirli bir süre sonrasında Tüketici Fiyat Endeksine (TÜFE) yansımasıdır.
Üretici Fiyat Endeksinin (ÜFE) artışının Tüketici Fiyat Endeksine (TÜFE) etkisi uzmanlar tarafından olumsuz bir durum olarak değerlendiriyor. Bunun temel sebebi Üretici Fiyat Endeksinin (ÜFE) artışı üreticinin maliyetlerinde artışa yol açar. Bu durum ise fiyatlandırma yapılırken artışa sebep olur. Ekonomide ürünlere talep oluşmadığı için bu artış direkt olarak fiyatlara yansımaktadır.
Üretici Fiyat Endeksinin (ÜFE) azalması ise Tüketici Fiyat Endeksine (TÜFE) etkisine olumlu olarak yansır. Üretim maliyetlerinde yaşayan azalma tüketiciye doğrudan ya da dolaylı olarak yansır. Üretici Fiyat Endeksinin (ÜFE) azalması ekonomideki ürünlere talep oluşturacağı için fiyatlarda azalma olarak görülür.
ÜFE ve TÜFE rakamları ile alakalı bir konu da cari açık. Türkiye’nin cari açığı yıllardır sorun olmaya devam ediyor. Peki nedir bu cari açık hiç merak ettiniz mi? Sizler için hazırladığımız cari açık nedir başlıklı makalemize göz atabilirsiniz.
Bir yanıt bırakın